Ticaret Bakanlığı verilerine göre, 2025'in ilk 6 ayında tüketici hakem heyetlerine yapılan başvuruların sayısı 400 bini aşarak rekor seviyeye ulaştı. Bu başvuruların çoğunluğu ayıplı mal ve hizmetlerden kaynaklandı. Uzmanlara göre, artan başvuru sayısı sorunların arttığını değil, tüketicinin bilinçlendiğini gösteriyor.
Tüketici Hakları Derneği Genel Başkanı Ergün Kılıç, hakem heyetlerinin sadece şikayetleri çözme yetkisine sahip olmadığını, aynı zamanda piyasadaki düzenin sağlanmasına da katkı sunduğunu vurguladı. Başvuru yapmaktan çekinilmemesi gerektiğini belirten Kılıç, bu sistemin ekonomik adaletin omurgasını oluşturduğunu ifade etti.
Tüketici hakem heyetlerine yapılan başvurular, sadece bireyleri değil, tüm sektörleri de yeniden yapılandırmaya zorluyor. Hak arayan her vatandaş, etik üretimi teşvik eden, güvensiz ürünleri piyasadan silen, yerli üreticiyi güçlendiren bir zincirin bir parçası haline geliyor. Tüketici hakkı, yalnızca bireysel mağduriyetlerle sınırlı kalmayıp aynı zamanda sistemi iyileştiren ve ekonomik yapıyı dönüştüren güçlü bir denetim aracıdır.
Tüketici Uyuşmazlıklarında Yargı Dışı Adalet
2025 yılının ilk altı ayında tüketici hakem heyetlerine toplam 408 bin 717 başvuru yapıldı ve bunlardan 396 bin 182'si karara bağlandı. Uyuşmazlıkların toplam parasal değeri ise yaklaşık 5 milyar TL'ye ulaştı. Tüketici hakem heyetleri, mahkemelere göre daha hızlı ve ücretsiz bir çözüm mekanizması sunmaktadır.
Başvuruların sektörel dağılımına bakıldığında, en çok perakende ticaret sektöründen şikayetlerin geldiği görülmektedir. Ayakkabı, kıyafet ve tekstil ürünleri, GSM aboneliği, kredi kartı üyelik ücreti gibi konular en fazla şikayet edilen alanlar arasındadır. Ayrıca, e-ticaret kaynaklı uyuşmazlıklar da dikkat çekmektedir.
Hakem Heyetleri Nasıl İşliyor?
Her ilde kurulan tüketici hakem heyetleri, 5 üyeden oluşmaktadır. Kaymakamlık/valilik temsilcisi, baro temsilcisi, esnaf veya tacir temsilcisi, belediye temsilcisi ve tüketici örgütü temsilcisi bu heyetlerde yer almaktadır. Başvurular e-Devlet üzerinden ya da TÜBİS sistemi aracılığıyla yapılabilmektedir.
Heyetler dosyaları inceleyerek gerektiğinde bilirkişilere danışmakta ve kararlarını çoğunlukla almaktadır. Ancak, heyet sayısının azalması bazı bölgelerde başvuru sürecini zorlaştırabilmektedir, özellikle kırsal bölgelerde irtibat bürolarının yetersiz olduğu belirtilmektedir.
Tüketici Hakları Evrensel Bir Mesele
Dünya genelinde tüketici örgütlerinin devlet tarafından desteklendiğine dikkat çeken Kılıç, Türkiye'de de aynı modelin uygulanması gerektiğini savunmaktadır. Diğer ülkelerde olduğu gibi tüketici şikayetlerinin bireysel haklarla sınırlı olmadığını vurgulayan Kılıç, devletin tüketiciyi korumak için şeffaf, erişilebilir ve güvenilir mekanizmalar oluşturması gerektiğini belirtmiştir.
Sonuç ve Öneriler
Tüketici hakem heyetlerine yapılan başvuruların artması, tüketicilerin haklarını arama konusundaki istekliliğini göstermektedir. Ancak, Kılıç'a göre halen birçok tüketici şikayet etmekten çekinmektedir. Tüketici bilincinin artmasıyla birlikte, sürdürülebilir ekonomiye geçiş ve döngüsel ekonomi ilkelerinin benimsenmesi gerekmektedir. Tüketici haklarının korunması, sadece bir alışveriş meselesi değil, yaşam hakkı, güvenlik ve adalet meselesi olarak ele alınmalıdır. Tüketicinin satın alma gücüyle sistemi dönüştürebileceği ve üreticiyle tüketicinin haklarını savunabileceği önemli bir süreçtir.
Döngüsel ekonomi ilkelerinin benimsenmesi, geri dönüştürülmüş ve yenilenmiş ürünlerin tercih edilmesi, israfın önlenmesi ve kaynakların etkili kullanımının alışkanlık haline getirilmesi, gelecek nesillerin kaynaklarına sahip çıkılmasının gerekliliği üzerinde durulmalıdır. Tüketici haklarının korunması, devletin kurumları aracılığıyla güvence altına alınmalıdır. Tüketicilerin haklarını bilmeleri ve bu hakları korumak için aktif olmaları, ekonomik adaletin sağlanması ve sürdürülebilir bir geleceğin inşası için önemlidir.
Özel İçerikler Burada: Diğer Yazıları Kaçırmayın
