Hayatımız boyunca defalarca "Bu sefer farklı olacak!" dedik, ancak kendimizi yine aynı döngünün içinde bulduk. İlk belirtiler ortaya çıksa da, bazı insanlar kararlarında aynı hataları tekrarlama eğilimindedir. Yeni bir araştırma, bu paradoksu derinlemesine inceledi ve insanların neden sürekli aynı kötü kararları aldığını açıklamaya çalıştı. UNSW Sydney araştırmacıları tarafından yapılan çalışma, insanların olumsuz sonuçlardan ders çıkarma yeteneğini ölçmek için tasarlanmış basit bir çevrimiçi karar verme oyunuyla gerçekleştirildi.
Deneyimden Ders Çıkarma Gücü: Oyunun Ortaya Koyduğu Gerçek
Araştırmanın amacı, zeka veya iradeyi test etmek değil, insanların eylemleri ile sonuçları arasındaki ilişkiyi anlayıp anlamadıklarını görmekti. Oyun, katılımcılara iki gezegen arasında seçim yapma görevi veriyordu. Bir gezegen puan kazandırırken diğeri puanları çalıyordu. Cezalar zaman zaman uygulansa da, bazı insanlar hala hangi seçimin riskli olduğunu anlayamıyor ve aynı hataları tekrarlıyordu.
Üç Farklı Davranış Tipi: Kim Öğrenir, Kim Öğrenmez?
Araştırmacılar, katılımcıları üç farklı gruba ayırdı: Hassas Kişiler hızla ders çıkarıyor, Farkında Olmayan Kişiler bağlantı gösterilince öğreniyor, Kompulsif Kişiler ise ders alsa da aynı hataları tekrarlıyordu. Dr. Philip Jean-Richard-dit-Bressel'e göre, bazı insanlar deneyimlerinden ders çıkaramıyor ve davranışlarını değiştiremiyor.
Sınır Ötesi Testler ve Davranış Tiplerinin Tutarlılığı
Deney, farklı ülkelerden ve yaş gruplarından 267 katılımcıyla genişletilmiş ve altı ay sonraki takiplerle desteklenmiştir. Sonuçlar şaşırtıcı derecede tutarlıdır ve yaş faktörünün kötü karar alma eğilimi üzerinde etkili olduğu belirlenmiştir.
Kötü Kararların Tekrarının Nedeni: Kişilik Tipi Gibi Sabit Özellikler
Araştırma, kötü kararların rastlantısal hatalar olmadığını, neredeyse kişilik tipleri gibi istikrarlı özellikler olduğunu göstermektedir. Bu durum, kişilik tipleri gibi sabit değil, ancak müdahale gerektiren özelliklerdir. Kötü kararlar farkındalıktan ziyade uygulama sorunundan kaynaklanmaktadır.
Gerçek Dünya Davranışları ve Halk Sağlığına Yansımaları
Araştırmacılar, gözlemlenen davranışların gerçek yaşamda da görüldüğünü belirtmektedir. Bu çalışmalar, halk sağlığı kampanyalarının daha hedefli ve kişiselleştirilmiş olması gerektiğini vurgulamaktadır. Kötü kararlarla mücadelede standart bilgilendirme kampanyalarının yeterli olmadığı ve farklı müdahale tiplerine ihtiyaç olduğu ortaya çıkmıştır.
Bu araştırma, kötü karar alma eğilimini anlamak ve değiştirmek açısından önemli bir adımdır. Bilinçli kararlar almak, deneyimlerden ders çıkarmak ve olumlu değişiklikler yapmak her bireyin hakkı ve sorumluluğudur. Hayatınızda "Bu sefer farklı olacak!" dediğinizde, gerçekten de farklı olmasını sağlayacak adımları atmaktan çekinmeyin. Unutmayın, değişim sizin elinizdedir.
İlginizi çekebilecek konular
